Fedometr na Wawelu

Jak przetrwają kolejne wieki arrasy z kolekcji wawelskiej? Mikrofedometria pozwala na prognozowanie zmian wywoływanych przez światło i może dostarczyć wyników niezbędnych dla stworzenia planu ich konserwacji prewencyjnej. W pażdzierniku 2023 roku rozpocząłem prowadzenie pomiarów MFT w Pracowni Konserwacji Tkanin na Zamku Królewskim na Wawelu, pod okiem Emilii Nowak Przybyszewskiej i Joanny Pasieki - konserwatorek tkanin, które aktualny program konserwacji i badań arrasów zorganizowały i prowadzą.

Impuls do realizacji projektu pochodzi od darczyńców - Fundacji Zygmunt Zaleski Stichiting, którzy podczas trwania wystawy "Wszystkie arrasy króla" (8.03 – 31.10.2021), zaproponowali mecenat nad pracami konserwatorskimi oraz wsparli hojnie zakup wyposażenia pracowni (m.in. stół ciśnieniowy, mikroskopy) i zlecenie badań przez specjalistów zewnętrznych. Arrasy wytypowane do konserwacji i badań to tzw. werdiury, czyli tkaniny przedstawiające zwierzęta i pejzaże: Wielbłąd, Raki, Spoczywający daniel, Dziki kot na drzewie. Ta grupa arrasów uległa w czasie ewakuacji w 1939 zamoczeniu w skrzyniach transportowych, co spowodowało szybki rozwój mikroorganizmów. Ślady tego epizodu są do dzisiaj widoczne m.in. w postaci odbarwień na niektórych fragmentach arrasów.

W ramach projektu realizowane są obecnie badania arrasów pod względem ich światłotrwałości (metodą mikrofedometrii) oraz składu chemicznego (identyfikacja barwników oraz zapraw - koleżanki i koledzy z AGH!) i mikrobiologii. Rozpoczęty równocześnie proces konserwacji pozwolił już na oczyszczenie tkanin w specjalistycznej pralni w belgijskim Mechelen. Badania i prace konserwatorskie trwać będą jeszcze w roku 2024, określimy m.in. jak odporne na światło są wybarwienia nici, które wykorzystywane są do napraw arrasów.